Maurice Cornforth
Materializm historyczny
Rozdział VI
Idee klasowe i panowanie klasowe
Część II
KLASA PANUJĄCA I PANUJĄCE IDEE
Od czasu rozpadnięcia się ustroju wspólnoty pierwotnej społeczeństwo rozszczepiło się na klasy antagonistyczne, na wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych, przy czym same te klasy były wytworem rozwoju ekonomicznego. Odpowiednio do ekonomicznej struktury społeczeństwa na danym szczeblu rozwoju, odpowiednio do danego systemu stosunków produkcji, taka lub inna klasa zajmowała w gospodarce pozycję dominującą i obejmowała władzę nad całym społeczeństwem. Jakaś klasa odgrywa zawsze rolę kierowniczą w ustanowieniu, a co za tym idzie — w kształtowaniu i utrwalaniu ustroju ekonomicznego, w którym zajmuje pozycję dominującą i jest klasą panującą. A więc zawsze ta właśnie klasa ponosi odpowiedzialność za rozwój odpowiednich poglądów — poglądów panujących — oraz odpowiednich instytucji. Te poglądy i instytucje rozwijają się na podłożu form własności i stosunków społecznych, z którymi interesy i działalność tej klasy są związane.
„Na różnych formach własności, na społecznych warunkach bytu wznosi się cała nadbudowa różnych i swoiście ukształtowanych uczuć, złudzeń, sposobów myślenia i poglądów życiowych — pisał Marks. — Tworzy je i kształtuje cała klasa na gruncie swych materialnych podstaw istnienia i odpowiednich stosunków społecznych" [1] .
Tak więc rzecz zawsze polega na tym, że „myśli klasy panującej są w każdej epoce myślami panującymi, tzn., że ta klasa, która jest w społeczeństwie panującą siłą materialną, stanowi zarazem jego panującą siłę duchową. Klasa mająca w swym rozporządzeniu środki produkcji materialnej dysponuje też przez to jednocześnie środkami produkcji duchowej, tak iż na ogół klasie tej podlegają dzięki temu również i myśli tych, którym do duchowej produkcji brak środków" [2].
Jak podkreślali Marks i Engels: „Ideami panującymi każdego danego okresu były zawsze tylko idee klasy panującej" [3].
Źródło: Maurice Cornforth, Materializm historyczny , wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1964, str. 134-136
Wersja elektroniczna: Władza Rad (www.1917.net.pl), 2012
Przypisy:
[1] K. Marks i F. Engels, Dzieła wybrane w dwóch tomach, t. I, cyt. wyd., str. 252—253.
[2] K. Marks i F. Engels, Dzieła, t. III, cyt. wyd., str. 50.
[3] K. Marks i F. Engels, Manifest komunistyczny, cyt. wyd., str. 77.
- 8480 odsłon